Nadciśnienie tętnicze to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń układu krążenia na świecie. W Polsce problem ten dotyka miliony osób, wpływając na ich jakość życia i ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W niniejszym artykule odpowiem na najczęściej zadawane pytania dotyczące przyczyn, objawów, metod diagnozy oraz nowoczesnych terapii nadciśnienia tętniczego. Podpowiem również, jak można wspomóc leczenie odpowiednią dietą oraz jakie zalecenia wydają kardiolodzy.
Co to jest nadciśnienie tętnicze i jakie są jego przyczyny
Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest podwyższone utrzymując się powyżej wartości 140/90 mmHg. Istotą problemu jest zwiększone obciążenie serca i naczyń krwionośnych, co może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek.
Przyczyny nadciśnienia tętniczego dzielimy na pierwotne (tzw. nadciśnienie samoistne) oraz wtórne. Około 90 procent przypadków stanowi nadciśnienie pierwotne, którego dokładne powody nie są do końca poznane, jednak duże znaczenie mają:
– Genetyka i predyspozycje rodzinne
– Nadwaga i otyłość
– Nadmierne spożycie soli
– Niska aktywność fizyczna
– Nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu
– Stres i czynniki psychospołeczne
W przypadku nadciśnienia wtórnego, przyczyny mogą być związane z chorobami nerek, chorobami endokrynologicznymi lub przyjmowanymi lekami.
Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze – objawy i metody diagnostyczne
Nadciśnienie tętnicze często określane jest mianem „cichego zabójcy”, ponieważ nie zawsze manifestuje się wyraźnymi objawami. Wielu pacjentów przez lata nie zdaje sobie sprawy z podwyższonego ciśnienia.
Typowe objawy, które mogą wskazywać na nadciśnienie, obejmują:
– Bóle głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej i poranne
– Zawroty głowy
– Kołatanie serca
– Uczucie zmęczenia
– Szumy uszne
Aby potwierdzić diagnozę, konieczne jest systematyczne mierzenie ciśnienia krwi. Pomiar można wykonywać w gabinecie lekarskim lub samodzielnie w domu za pomocą ciśnieniomierza elektronicznego. Według standardów WHO pomiar należy wykonywać kilka razy, a rozpoznanie ustala się na podstawie kilku wartości przekraczających normę.
Dodatkowo lekarz może zlecić:
– Holter ciśnieniowy – całodobowy pomiar ciśnienia, pozwala ocenić zmienność i ryzyko nadciśnienia nocnego
– Badania laboratoryjne – ocena pracy nerek, gospodarki elektrolitowej, poziomu glukozy i lipidów
– EKG i echokardiografię – ocena funkcji serca i ewentualnych zmian strukturalnych
Skuteczne metody leczenia nadciśnienia tętniczego
Podstawą leczenia nadciśnienia są zmiany stylu życia oraz farmakoterapia. Najważniejsze jest obniżenie wartości ciśnienia do bezpiecznych poziomów, zwykle poniżej 140/90 mmHg, choć u niektórych pacjentów cel terapeutyczny może być niższy.
1 Zmiany stylu życia
– Dieta niskosodowa – ograniczenie spożycia soli do około 5 gramów na dobę, co redukuje zatrzymywanie wody i obciążenie serca. Istotne jest unikanie przetworzonych produktów bogatych w sód, takich jak fast foody, wędliny czy konserwy.
– Zwiększona aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia aerobowe, takie jak szybki marsz, jazda na rowerze czy pływanie, przez minimum 150 minut tygodniowo skutecznie obniżają ciśnienie krwi.
– Redukcja masy ciała – nadwaga zwiększa ryzyko nadciśnienia. Utrata nawet kilku kilogramów może przynieść wymierne efekty.
– Ograniczenie spożycia alkoholu i rzucenie palenia – oba te czynniki negatywnie wpływają na układ krążenia.
– Techniki relaksacyjne – walka ze stresem poprzez medytację, jogę czy terapię pozwala regulować ciśnienie krwi.
2 Farmakoterapia
Jeśli zmiany stylu życia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub gdy ciśnienie jest bardzo wysokie, lekarz zaproponuje leki. W Polsce najczęściej stosowane grupy leków na nadciśnienie to:
– Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I), np. ramipryl, enalapryl
– Blokery receptora angiotensyny II (ARB), np. losartan, walsartan
– Beta-blokery, np. metoprolol, bisoprolol
– Diuretyki tiazydowe, np. indapamid, hydrochlorotiazyd
– Blokery kanału wapniowego, np. amlodypina
Wybór leku zależy od wieku pacjenta, współistniejących chorób oraz ewentualnych działań niepożądanych. Leczenie jest zwykle długotrwałe, a samowolne odstawienie leków grozi poważnymi komplikacjami.
Nowoczesne terapie w leczeniu nadciśnienia
W ostatnich latach rozwijają się innowacyjne metody wspomagające kontrolę nadciśnienia, zwłaszcza u pacjentów opornych na leczenie farmakologiczne:
– Procedura przezskórnej denervacji tętnic nerkowych – metoda polegająca na ablacji nerwów współczulnych, które biorą udział w regulacji ciśnienia. Zabieg wydaje się obiecujący, ale jest wciąż w fazie badań.
– Leki nowej generacji – trwają prace nad antagonistami receptorów aldosteronu o korzystnym profilu bezpieczeństwa.
– Telemedycyna i aplikacje mobilne – umożliwiają stały monitoring ciśnienia i poprawiają zaangażowanie pacjentów.
Zalecenia dietetyczne dla osób z nadciśnieniem tętniczym
Jednym z filarów terapii jest dieta. Zasady, które pomagają w kontroli nadciśnienia, to:
– Spożywanie dużej ilości warzyw i owoców – bogate w potas, który pomaga regulować ciśnienie.
– Wprowadzenie pełnoziarnistych produktów zbożowych.
– Unikanie tłuszczów nasyconych i trans, które podnoszą ryzyko miażdżycy.
– Redukcja spożycia cukrów prostych.
– Ograniczenie soli spożywanej do minimum, uważne czytanie etykiet produktów spożywczych.
Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), rekomendowana przez amerykańskie towarzystwo kardiologiczne, jest świetnym wzorem żywienia dla osób z nadciśnieniem.
Kardiolog radzi – jak dbać o zdrowie serca przy nadciśnieniu
Prof. dr hab. n. med. Anna Kowalska, kardiolog z Warszawy, podkreśla:
„Nadciśnienie tętnicze to choroba, którą można skutecznie kontrolować pod warunkiem systematycznej współpracy pacjenta z lekarzem. Ważne jest nie tylko stosowanie leków, ale także zmiana nawyków. Regularne pomiary ciśnienia w domu, właściwa dieta i aktywność fizyczna mogą znacząco poprawić wyniki leczenia. Nie bagatelizujmy nawet niewielkich symptomów. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia to klucz do długiego i zdrowego życia”.
Podsumowanie
Nadciśnienie tętnicze jest poważnym problemem zdrowotnym, lecz odpowiednio wcześnie wykryte i leczone, pozwala zachować zdrowie serca i uniknąć groźnych powikłań. Najważniejsze jest regularne mierzenie ciśnienia, dbanie o zdrowy styl życia oraz przestrzeganie zaleceń lekarskich i farmakologicznych. Nowoczesne metody terapeutyczne oraz wsparcie specjalistów umożliwiają skuteczne kontrolowanie choroby. Dbając o siebie – inwestujesz w długie i pełne energii życie.
—
Najczęściej zadawane pytania dotyczące nadciśnienia tętniczego
Jak często powinno się mierzyć ciśnienie krwi?
Zaleca się codzienne pomiary ciśnienia rano i wieczorem przez co najmniej kilka dni, zwłaszcza jeśli podejrzewasz nadciśnienie lub rozpocząłeś terapię. Później, jeśli ciśnienie jest stabilne, można mierzyć je kilka razy w tygodniu.
Czy nadciśnienie zawsze jest dziedziczne?
Nie zawsze. Genetyka odgrywa rolę, ale styl życia ma równie duże znaczenie. Można poprzez zmiany w codziennych nawykach dużo zdziałać.
Czy nadciśnienie można wyleczyć?
Nadciśnienie pierwotne to choroba przewlekła, którą zazwyczaj kontroluje się dożywotnio. Dieta, aktywność i leki pomagają utrzymać ciśnienie na właściwym poziomie. W niektórych przypadkach, po zmianie stylu życia, można obniżyć ciśnienie bez leków.
Jakie leki na nadciśnienie są dostępne w Polsce?
Znajdziesz tu m.in. ramipryl, losartan, metoprolol, indapamid, amlodypinę. Zawsze stosuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza.
Czy osoby z nadciśnieniem mogą uprawiać sport?
Tak, wręcz powinny. Aktywność fizyczna pomaga obniżyć ciśnienie. Ważne, by dobrać ćwiczenia indywidualnie i konsultować się z lekarzem.
—
Dzięki tym informacjom z większą pewnością możesz zadbać o zdrowe serce i skutecznie przeciwdziałać nadciśnieniu tętniczemu. Pamiętaj, że zdrowie jest w Twoich rękach!
